Drodzy Rodzice, pamiętajcie, to Wy jesteście specjalistami „od Waszych dzieci”, Wy znacie je najlepiej

i macie najwięcej możliwości do ich obserwacji, a ta z kolei daje szansę na szybką interwencję logopedyczną, gdy tylko dostrzeżecie problem w rozwoju mowy waszego Malucha
i zgłosicie się do terapeuty.

Nie dajcie sobie też wmówić, że:

– chłopcy mówią później,

– inne dzieci mówią gorzej, z naszym nie jest aż tak źle,

– nauczy się mówić, dzięki oglądaniu bajek,

– wyrośnie z tego– warto poczekać do 3 urodzin, może się „rozgada”.

To mylne i krzywdzące dziecko tezy! Język, sposób oraz jakość komunikowania się to wizytówka człowieka, również dziecka. Następstwa zaś opóźnionego czy nieprawidłowego rozwoju mowy mogą skutkować na przykład trudnościami w nauce czytania i pisania w niedalekiej przyszłości dziecka.

Kolejność pojawiania się głosek:

do końca 1 roku – /p, b, m, pi, bi, mi/

ok. 1 – 2 – /ś, ź, ć, dź oraz ń, j/

ok. 1,5 – 2,5 – /k, g, ch, ki, gi, chi/

ok. 2 – 2,5 – /f, w, fi, wi/

ok. 2,5 – 3,5 – /l/

ok. 3 – 4,5 -/s, z, c,dz/

ok. 4,5 – 6 – /r/

ok. 5 – 6(7) – /sz, ż, cz, dż/

Oczywiście są to ramy ogólne i odstępstwa od tej kolejności zdarzają się dość często, ale dzięki takiemu usystematyzowaniu głosek, możliwa jest ocena dziecka pod względem artykulacyjnym.

Przykłady:

Jeśli dziecko 4-letnie, nie wypowiada głoski /r/, a w zamian mówi /l/, to nie jest to jeszcze wada wymowy, natomiast jeśli wymawia zamiast /r/ głoskę zniekształconą, czyli np. /r/ tylnojęzykowe, tzw. „francuskie”, to jest to już wada wymowy.

Jeśli trzylatek nie wypowiada głosek /sz,ż,cz,dż/ i zastępuje je głoskami /s,z,c,dz/ (mówi safa, zaba, scotka), to nie jest to wada wymowy, jeśli zaś wypowiada głoski /s,z,c,dz/ wpychając język między zęby, to jest to wada wymowy.

Najczęstsze wady wymowy:

SEPLENIENIE – nieprawidłowa artykulacja głosek /s,z,c,dz/, /ś,ź,ć,dź/, /sz,ż,cz,dż/, najczęstszym zaburzeniem w obrębie tych głosek jest seplenienie międzyzębowe, polegające na artykulacji głosek z wsuniętym między zęby językiem, może to dotyczyć również głosek /t,d,n/.

ROTACYZM – nieprawidłowa artykulacja głoski /r/, zamienianie jej na głoskę /l/ lub /j/, lub pomijanie głoski /r/ w wymowie. Najczęstszym zaburzeniem w realizacji głoski /r/ jest wymawianie tylnojęzykowe, tzw. „francuskie r” oraz jednouderzeniowe – bez wibracji języka.

KAPPACYZM I GAMMACYZM – nieprawidłowa realizacja głosek /k,g/, zamienianych najczęściej na /t,d/.

LAMBDACYZM – nieprawidłowa artykulacja głoski /l/, najczęściej zamieniana na /j/, lub pomijana w wymowie;

DYSLALIA WIELORAKA – zaburzenie polegające na występowaniu jednocześnie kilku wad wymowy. W takiej sytuacji mowa dziecka jest bełkotliwa, niezrozumiała dla otoczenia, gdyż ilość zaburzanych głosek jest tak duża, że wyrazy nie przypominają swojego prawidłowego brzmienia.

JĄKANIE – jest to niepłynność mowy, która pojawia się wraz z rozwojem mowy dziecka (dziecko jąka się odkąd zaczęło mówić), albo w trakcie rozwoju mowy(mówiło prawidłowo i zaczęło się jąkać). Zdarza się, że dziecko w wieku przedszkolnym zaczyna się zacinać, jąkać i nagle to zaburzenie mija samoistnie bez żadnej interwencji. W takim przypadku mówimy o „rozwojowej niepłynności mówienia” lub o „jąkaniu fizjologicznym”. Wynika ono z tego, że dochodzi do nagłego skoku w tempie rozwoju mowy, dziecko chce dużo powiedzieć, a możliwości poznawcze
i artykulacyjne mu na to nie pozwalają. Najczęściej takie zaburzenie mija po ok. pół roku. Jeśli proces ten przedłuża się i dziecko ma coraz większe trudności z płynnym mówieniem, mówimy wówczas o jąkaniu wczesnodziecięcym, które wymaga terapii.

RYNOLALIA – inaczej nosowanie, polega na tym, że wymowa ma pogłos nosowy. Dziecko wymawia głoski prawidłowo, a mimo to mowa nie jest w pełni zrozumiała, gdyż mowa nie jest kierowana z ust, tylko przez nos.